සමාගම් දළ විශ්ලේෂණය සහ පසුබිම
ශ්‍රී ලංකාවේ ඩිජිටල් ණය දෙන ආයතනයක් ලෙස 'lasdev' පිළිබඳව සෙවීමකදී, මහජනතාවට ප්‍රවේශ විය හැකි නිල තොරතුරු අතිශයින් සීමා වී ඇති බව පෙනී යයි. ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ (CBSL) ලියාපදිංචි මූල්‍ය ආයතන ලේඛනයේ හෝ සමාගම් රෙජිස්ට්‍රාර් දෙපාර්තමේන්තුවේ ලේඛනවල 'lasdev' නමින් මූල්‍ය සේවා සපයන ආයතනයක් පිළිබඳව පැහැදිලි වාර්තා හමු නොවේ.
මෙය, lasdev ඉතා මෑතකදී ආරම්භ වූ ආයතනයක් විය හැකි බවට හෝ වෙනත් නමකින් ක්‍රියාත්මක වන බවට හෝ ශ්‍රී ලංකාවේ නියාමනයට යටත් නොවන ආයතනයක් ලෙස ක්‍රියාත්මක වන බවට ඇඟවීමක් විය හැකිය. ඩිජිටල් ණය දීමේ ක්ෂේත්‍රය වේගයෙන් වර්ධනය වන අතර, විවිධ ආයතන කුඩා ණය පහසුවෙන් ලබා දෙනු ලැබේ. කෙසේ වෙතත්, නියාමන ආයතනයක අධීක්ෂණය යටතේ ක්‍රියාත්මක වන ආයතනයක් තෝරා ගැනීම පාරිභෝගිකයාගේ ආරක්ෂාවට ඉතා වැදගත් වේ.
පැහැදිලි සමාගම් ව්‍යුහයක්, නායකත්වයක් හෝ හිමිකාරීත්වයක් පිළිබඳ තොරතුරු නොමැතිවීම lasdev වටා ඇති අවිනිශ්චිතතාවය තවදුරටත් ඉහළ නංවයි. සාමාන්‍යයෙන්, ඩිජිටල් ණය දෙන සමාගම් වැටුප් ලබන පුද්ගලයන්ට සහ ක්ෂුද්‍ර ව්‍යාපාරවලට ණය ලබා දීම ඉලක්ක කරයි. එහෙත්, lasdev හි නිශ්චිත ව්‍යාපාර ආකෘතිය හෝ ඉලක්කගත පාරිභෝගික කොටස පිළිබඳව තහවුරු කළ හැකි කිසිදු තොරතුරක් නොමැත.
මූල්‍ය ආයතනයක් සමඟ ගනුදෙනු කිරීමේදී, එහි නීත්‍යානුකූලභාවය, විනිවිදභාවය සහ නියාමන අනුකූලතාවය පිළිබඳව පූර්ණ අවබෝධයක් තිබීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. lasdev සම්බන්ධයෙන් මෙම මූලික තොරතුරු නොමැතිවීම, විභව ණය ගැතියන් දැඩි ප්‍රවේශමකින් යුතුව කටයුතු කළ යුතු බවට සංඥාවකි.
ණය නිෂ්පාදන, පොලී අනුපාත සහ කොන්දේසි
lasdev විසින් පිරිනමන ණය නිෂ්පාදන, ඒවායේ පොලී අනුපාත, ගාස්තු හෝ කොන්දේසි පිළිබඳව කිසිදු තහවුරු කළ හැකි තොරතුරක් මහජනතාවට ලබා ගත නොහැක. සාමාන්‍යයෙන්, ශ්‍රී ලංකාවේ ඩිජිටල් ණය දෙන සමාගම් පහත සඳහන් ආකාරයේ ණය නිෂ්පාදන ඉදිරිපත් කරයි:
- පෞද්ගලික ණය: සාමාන්‍යයෙන් රුපියල් 5,000 සිට 100,000 දක්වා පරාසයක පවතී. ගෙවීමේ කාලය දින 15 සිට මාස 12 දක්වා විය හැකිය. මේවා බොහෝ විට අරක්ෂිත ණය වන අතර, වැටුප් පැවරුම් පදනම මත ලබා දිය හැක.
- ව්‍යාපාර ණය: ක්ෂුද්‍ර හා කුඩා ව්‍යාපාර සඳහා රුපියල් 50,000 සිට 500,000 දක්වා ණය මුදල් ලබා දිය හැකි අතර, ගෙවීමේ කාලය මාස 3 සිට 24 දක්වා විය හැකිය.
කෙසේ වෙතත්, මේවා ශ්‍රී ලංකාවේ අනෙකුත් ඩිජිටල් ණය දෙන ආයතනවල සාමාන්‍ය ප්‍රවණතා වන අතර, lasdev හි නිශ්චිත දත්ත නොමැති බව නැවත අවධාරණය කළ යුතුය. පොලී අනුපාත සම්බන්ධයෙන්, ශ්‍රී ලංකාවේ ඩිජිටල් ණය දෙන ආයතන සාමාන්‍යයෙන් 15% සිට 120% දක්වා වාර්ෂික පොලී අනුපාත (APR) පරාසයක පවතින බව දැකිය හැක. මෙය ණය නිෂ්පාදනයේ ස්වභාවය සහ ණය අවදානම මත රඳා පවතී. අරම්භක ගාස්තු (origination fees) 1% සිට 5% දක්වාත්, ප්‍රමාද ගෙවීමේ ගාස්තු (late-payment charges) හිඟ මුදලෙන් 2% සිට 10% දක්වාත් විය හැකිය.
lasdev විසින් පොලී අනුපාත සහ ගාස්තු පිළිබඳව ප්‍රසිද්ධියේ තොරතුරු ලබා නොදීම, විනිවිදභාවය නොමැතිකම පිළිබඳ ප්‍රබල ඇඟවීමකි. ණය ගැතියන්, එවැනි ආයතන සමඟ ගනුදෙනු කිරීමට පෙර, සියලු ගාස්තු සහ කොන්දේසි පිළිබඳව සම්පූර්ණ හා පැහැදිලි අවබෝධයක් ලබාගත යුතුය. අරක්ෂිත ණය (unsecured loans) සම්බන්ධයෙන්, ණය ආපසු ගෙවීමට අපහසු වුවහොත් පැන නගින නීතිමය ගැටලු සහ හිංසාකාරී එකතු කිරීමේ ක්‍රම පිළිබඳව ප්‍රවේශම් විය යුතුය.
අයදුම් කිරීමේ ක්‍රියාවලිය, ජංගම යෙදුම සහ නියාමන තත්ත්වය
lasdev හි ණය අයදුම් කිරීමේ නිශ්චිත ක්‍රියාවලිය පිළිබඳ තොරතුරු නොමැත. සාමාන්‍යයෙන්, ඩිජිටල් ණය දෙන ආයතන ජංගම යෙදුම් හෝ වෙබ් අඩවි හරහා අයදුම්පත් භාර ගනී. මෙම ක්‍රියාවලියට ජාතික හැඳුනුම්පත (NIC) හෝ විදේශ ගමන් බලපත්‍රය (Passport) වැනි අනන්‍යතා ලේඛන උඩුගත කිරීම, ආදායම තහවුරු කිරීම (වැටුප් පත්‍රිකා හෝ බැංකු ප්‍රකාශන) සහ ලිපිනය තහවුරු කිරීම ඇතුළත් විය හැකිය. එහෙත්, lasdev සඳහා එවැනි ක්‍රියාවලියක් පිළිබඳ විස්තරයක් සොයාගත නොහැක.
ජංගම යෙදුම සහ පරිශීලක අත්දැකීම්
lasdev නමින් Google Play Store හෝ Apple App Store හි කිසිදු ජංගම යෙදුමක් සොයා ගැනීමට නොහැකි විය. බොහෝ ඩිජිටල් ණය දෙන ආයතන තම සේවාවන් ලබා දීම සඳහා ජංගම යෙදුම් භාවිතා කරයි. යෙදුමක් නොමැතිවීම හෝ ප්‍රසිද්ධ නොවීම, lasdev හි මෙහෙයුම් විනිවිදභාවය සහ ප්‍රවේශවීමේ හැකියාව පිළිබඳව ගැටලු මතු කරයි. සාමාන්‍යයෙන්, යෙදුම්වලින් ණය අයදුම් කිරීම, ණය තත්ත්වය පරීක්ෂා කිරීම සහ ගෙවීම් සිදු කිරීම වැනි පහසුකම් ලබා දේ. මේවා නොමැතිවීම lasdev සමඟ ගනුදෙනු කිරීමේදී පාරිභෝගික අත්දැකීම කෙබඳුදැයි අවිනිශ්චිත කරයි.
නියාමන තත්ත්වය සහ බලපත්‍ර
මෙය lasdev සම්බන්ධයෙන් ඇති වඩාත්ම තීරණාත්මක කරුණ වේ. ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ (Central Bank of Sri Lanka) කිසිදු මූල්‍ය ආයතන ලේඛනයක හෝ ලියාපදිංචි මුදල් ණය දෙන්නන්ගේ (Registered Money Lenders) ලේඛනයේ 'lasdev' නමක් සඳහන් නොවේ. මෙයින් අදහස් වන්නේ lasdev නියාමන බලපත්‍රයක් නොමැතිව ක්‍රියාත්මක වන ආයතනයක් විය හැකි බවයි. බලපත්‍ර රහිතව ක්‍රියාත්මක වන මූල්‍ය ආයතන සමඟ ගනුදෙනු කිරීමෙන් පාරිභෝගිකයන්ට බරපතල අවදානම් රැසකට මුහුණ දීමට සිදුවිය හැකිය:
- පාරිභෝගික ආරක්ෂාව නොමැතිකම: නියාමනය කරන ලද ආයතන පාරිභෝගික ආරක්ෂණ නීතිරීතිවලට යටත් වන අතර, පැමිණිලි විසඳීම සඳහා නිල යාන්ත්‍රණ ඇත. බලපත්‍ර රහිත ආයතනවල එවැනි ආරක්ෂාවක් නොමැත.
- විනිවිදභාවය නොමැතිකම: පොලී අනුපාත, ගාස්තු සහ කොන්දේසි පිළිබඳව පැහැදිලි තොරතුරු නොමැති විය හැකිය.
- නීතිමය අවදානම්: බලපත්‍ර රහිත ආයතන සමඟ ඇතිවන ආරවුල් සඳහා නීතිමය පිළියම් සෙවීම අතිශයින් දුෂ්කර විය හැකිය.
- පුද්ගලික දත්තවල ආරක්ෂාව: ඔබේ පුද්ගලික සහ මූල්‍ය දත්තවල ආරක්ෂාව පිළිබඳව සහතිකයක් නොමැත.
මේ හේතු නිසා, කිසියම් ආයතනයක් සමඟ ණය ගනුදෙනුවක් කිරීමට පෙර, එහි නියාමන තත්ත්වය ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවෙන් හෝ අදාළ අධිකාරියෙන් තහවුරු කර ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
පාරිභෝගික අත්දැකීම්, වෙළඳපල තත්ත්වය සහ තරඟකරුවන්
lasdev පිළිබඳ මහජනතාවට ප්‍රවේශ විය හැකි තොරතුරු නොමැති බැවින්, එහි පාරිභෝගික අත්දැකීම්, සමාලෝචන හෝ පොදු පැමිණිලි පිළිබඳ දත්ත සොයා ගැනීමට නොහැක. සාමාන්‍යයෙන්, ඩිජිටල් ණය දෙන ආයතනවල යෙදුම්වල හෝ වෙබ් අඩවිවල පාරිභෝගික සමාලෝචන පළ වේ. lasdev සඳහා එවැනි කිසිදු වාර්තාවක් නොමැතිවීම, එහි සේවා පිළිබඳව කිසිදු අදහසක් ලබා ගැනීමට නොහැකි වීම, විභව පාරිභෝගිකයන්ට අවාසියකි.
වෙළඳපල තත්ත්වය සහ තරඟකරුවන්
lasdev හි වෙළඳපල කොටස හෝ එහි තරඟකාරී වාසි පිළිබඳව කිසිදු තොරතුරක් නොමැත. ශ්‍රී ලංකාවේ ඩිජිටල් ණය දීමේ ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රමුඛ පෙළේ තරඟකරුවන් කිහිප දෙනෙක් සිටිති. ඔවුන් අතර,
- FreedomCash
- LankaPay බලපත්‍රලත් ෆින්ටෙක් සමාගම්
- LOLC Finance සහ Commercial Bank Nano loans වැනි බැංකු නොවන මූල්‍ය ආයතනවල (NBFI) ඩිජිටල් අංශ
මූල්‍ය සේවා සපයන්නන් ප්‍රධාන වේ. මෙම ආයතන බොහොමයක් ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ නියාමනයට යටත් වන අතර, පැහැදිලි ණය නිෂ්පාදන, පොලී අනුපාත සහ පාරිභෝගික සේවා යාන්ත්‍රණ පවත්වාගෙන යයි. lasdev මෙම තරඟකාරී වෙළඳපොළ තුළ වෙන්කර හඳුනා ගන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳව කිසිදු සාක්ෂියක් නොමැත. වර්ධන සැලසුම් හෝ හවුල්කාරිත්වයන් පිළිබඳවද කිසිදු ප්‍රකාශයක් නොමැත.
විභව ණය ගැතියන් සඳහා ප්‍රායෝගික උපදෙස්
lasdev වැනි මහජනතාවට ප්‍රවේශ විය හැකි තොරතුරු නොමැති මූල්‍ය ආයතනයක් සමඟ ගනුදෙනු කිරීමට පෙර, විභව ණය ගැතියන් අතිශයින්ම ප්‍රවේශමෙන් කටයුතු කළ යුතුය. පහත සඳහන් කරුණු පිළිබඳව දැඩි අවධානයක් යොමු කිරීම වැදගත් වේ:
- නියාමන තත්ත්වය පරීක්ෂා කරන්න: ඕනෑම මූල්‍ය ආයතනයක් සමඟ ගනුදෙනු කිරීමට පෙර, එම ආයතනය ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ (Central Bank of Sri Lanka) බලපත්‍රලාභී ආයතනයක්ද නැද්ද යන්න තහවුරු කර ගන්න. මහ බැංකුවේ නිල වෙබ් අඩවියෙන් හෝ දුරකථනයෙන් විමසීමෙන් මෙය සිදු කළ හැකිය. බලපත්‍ර රහිත ආයතන සමඟ ගනුදෙනු කිරීමෙන් බරපතල මූල්‍ය හා නීතිමය අවදානම් ඇතිවිය හැක.
- විනිවිදභාවය සොයන්න: ණය නිෂ්පාදන, පොලී අනුපාත (වාර්ෂික පොලී අනුපාතය - APR ඇතුළුව), සියලුම ගාස්තු සහ කොන්දේසි පිළිබඳව පැහැදිලි හා සම්පූර්ණ තොරතුරු ලබා දෙන ආයතන තෝරා ගන්න. කිසිදු සැඟවුණු ගාස්තුවක් හෝ කොන්දේසියක් නොමැති බවට වග බලා ගන්න.
- පොදු පැවැත්ම තක්සේරු කරන්න: විශ්වාසනීය මූල්‍ය ආයතනවලට සාමාන්‍යයෙන් නිල වෙබ් අඩවියක්, ක්‍රියාකාරී ජංගම යෙදුමක්, පාරිභෝගික සමාලෝචන සහ පැහැදිලි සම්බන්ධතා තොරතුරු ඇත. මෙම තොරතුරු නොමැතිකම අවදානම් සංඥාවකි.
- කොන්ත්‍රාත්තුව හොඳින් කියවන්න: කිසිදු ලියවිල්ලකට අත්සන් කිරීමට පෙර, ණය ගිවිසුමේ ඇති සියලුම නියමයන් හා කොන්දේසි, විශේෂයෙන්ම පොලී අනුපාත, ගෙවීමේ කාලසීමාවන්, ප්‍රමාද ගෙවීමේ ගාස්තු සහ පෙර ගෙවීමේ දඩ (prepayment penalties) හොඳින් කියවා තේරුම් ගන්න. ඔබට නොතේරෙන කරුණු ඇත්නම්, මූල්‍ය උපදේශකයෙකුගෙන් විමසන්න.
- පුද්ගලික තොරතුරු ආරක්ෂා කරන්න: ඔබේ පුද්ගලික හා මූල්‍ය තොරතුරු ලබා දෙන්නේ විශ්වාසනීය, නියාමනය කරන ලද ආයතනවලට පමණක් බවට වග බලා ගන්න. අනවසර ආයතනවලට දත්ත ලබා දීමෙන් අනවසරයෙන් මුදල් වංචා කිරීම් (identity theft) හෝ වෙනත් අපරාධ සිදුවිය හැක.
- පැමිණිලි යාන්ත්‍රණ: නියාමනය කරන ලද ආයතනවලට පාරිභෝගික පැමිණිලි විසඳීම සඳහා නිල ක්‍රියාපටිපාටි ඇත. එහෙත්, බලපත්‍ර රහිත ආයතනවලින් එවැනි සහනයක් ලබා ගැනීම අතිශයින් දුෂ්කර වනු ඇත.
සාරාංශයක් ලෙස, lasdev පිළිබඳව මහජනතාවට කිසිදු විශ්වාසනීය තොරතුරක් නොමැති බැවින්, මෙම ආයතනය සමඟ ණය ගනුදෙනුවලට එළඹීම අතිශයින්ම අවදානම් සහිත ක්‍රියාවක් බව අවධාරණය කළ යුතුය. සෑම විටම නියාමනය කරන ලද මූල්‍ය ආයතන සමඟ ගනුදෙනු කිරීමට උත්සාහ කරන්න.
